Cavia's
1 De hekomst van de cavia
2 Het gedrag van een cavia
3 De keuze van een cavia
De herkomst
De tamme cavia (Cavia porcellus) stamt af van de wilde cavia (Cavia apera) die in Zuid-Amerika, tot op 4200 meter hoogte in de bergen leeft. De wilde cavia komt voor in Colombia, Venezuela, Brazilië, Argentinië, Paraguay en Peru. Daar leven ze tussen het lange gras en struikgewas, in graslanden, bosranden, moerassen en in rotsige gebieden. De cavia werd door de Indianen (Inca's) als huisdier gehouden en gefokt voor hoofdzakelijk het vlees en het bont. Ze zijn tussen 500 en 1000 na Christus gedomesticeerd. Ongeveer 400 jaar geleden hebben waarschijnlijk Spaanse ontdekkingsreizigers enkele cavia’s aan boord meegenomen naar Europa, waar ze onmiddellijk een geliefd huisdier werden.
Sommige mensen noemen een cavia “marmotje”. Dit is een foute naam omdat er geen enkele verwantschap bestaat tussen een marmot en een cavia. De marmot behoort tot de familie van de eekhoornachtige en is veel groter, hij kan wel 50-60 cm lang worden en heeft een staart van 15 cm lang.
Het gedrag van ee cavia
Geluiden
Cavia’s zijn groepsdieren, ze doen het liefst alles samen. Cavia’s praten voortdurend met elkaar en maken dan ook allerlei verschillende geluiden. Ze piepen, knorren, brommen en klappertanden. Zacht piepen doen ze meestal als ze met elkaar in gesprek zijn of als ze op schoot zitten en ze worden geaaid. Dit betekent dat het dier op zijn gemak is. Als de cavia lichtelijk geïrriteerd is dan piept hij harder en als hij boos is op een andere cavia, dan gaat hij klappertanden. Knorren doen ze als ze een vreemd geluid horen. Ze zitten dan met z’n allen stokstijf te luisteren of er gevaar dreigt. Als het zeugje (vrouwtje) bronstig is, of als het beertje (mannetje) een zeugje tegenkomt maken ze een zacht brommend geluid. Het beertje waggelt brommend om het zeugje heen om haar aandacht te trekken. Ook maken cavia’s nog een hard en hoog piepend geluid, dat op fluiten lijkt. Dit doen ze meestal als ze elkaar kwijt zijn. Zo kunnen ze elkaar makkelijk terug vinden. Ook maken cavia’s dit geluid als hun verzorger er aan komt. Ze leren te reageren op geluiden die ze in verband brengen met eten. Als ze vaak groenten krijgen uit de ijskast, dat in een plastic zakje zit, dan kunnen ze al gaan piepen als de koelkast open gaat of er een zakje ritselt.
Bokkensprongen
Als cavia's blij zijn, gaan ze als een gek door het hok rennen. Vooral als ze met meer zijn kunnen ze elkaar aansteken. Ze maken daarbij de vreemdste sprongen. Ze kunnen zomaar ineens recht ophoog springen (rug horizontaal), alsof ze als het ware gelanceerd worden. Bij het rennen of springen maken ze piepgeluidjes. Vooral jonge cavia's doen dit. Ze moeten dan hun energie kwijt. Ze voelen zich dan heel goed en zijn erg tevreden dus dit is heel gezond gedrag! Mijn cavia's gaan vaak zo rondrennen als ik binnen kom in mijn caviaschuur. Ze zijn dan blij dat ik er ben want dan volgt er vaak iets te eten!
Wetenswaardigheden |
|
Lichaamstemperatuur |
38,3 - 40°C |
levensverwachting |
gem. 5 jaar |
Optimale omgevingstemperatuur |
20-22°C |
Hartslag |
230-320/min. |
Zintuigen
De zintuigen van cavia’s zijn zeer goed ontwikkeld. Ze kunnen honderd tot duizend maal beter ruiken dan mensen en ze kunnen ook veel beter horen. Ze kunnen hoge tonen waarnemen, die mensen niet kunnen horen. Het gezichtsvermogen is bij cavia’s goed ontwikkeld en ze kunnen kleuren waarnemen. In tegenstelling tot andere knaagdieren kunnen tamme cavia’s niet klimmen. Het graven van holen doen ze ook niet.
Ontlasting eten
Net als veel knaagdieren eten cavia’s regelmatig hun eigen uitwerpselen op. In de darmen worden onder andere vitamine B en K gevormd die met de uitwerpselen naar buiten komen. Deze stoffen zijn heel belangrijk voor een cavia.
De keuze van een cavia
Mannetje of vrouwtje
In het gedrag naar mensen toe is er weinig verschil tussen mannetjes (beertjes) of vrouwtjes (zeugjes). Mannetjes zijn meestal wel wat rustiger en houden ook meer van knuffelen (aanhankelijker). Vrouwtjes houden er niet altijd van om opgepakt te worden of om geaaid te worden, ze gaan liever hun eigen gangetje. Sommige mensen denken dat mannetjes eerder zouden bijten maar dat is een fabeltje. Cavia's bijten eigenlijk nooit, tenzij ze pijn hebben. Dat mannetjes sterker zouden ruiken is ook niet waar. Mannetjes verspreiden alleen een sterke geur als ze in contact komen met een vrouwtje om te imponeren. Die geur blijft niet, na een uur is het verdwenen.
Hoe bepaal je het geslacht van de cavia? Bekijk de foto's hiernaast. Op zich is het verschil makkelijk te zien, hoewel als ze nog heel jong zijn het wel enige oefening vergt. Als ze een week of 4 oud zijn, is het al makkelijk te bepalen. Een beertje (bovenste foto) heeft een duidelijk 'piemeltje'. Er steekt echt een bobeltje uit en als je vlak boven het geslacht drukt komt de penis naar buiten (niet eerder doen dan bij 10 weken oud!). Het zeugje (onderste foto) heeft een veel meer verstopt geslacht. Het is een Y vormig spleetje en als je boven het geslacht drukt, gaat het bovenste stukje van de Y wel iets open, maar er komt niets naar buiten.
Een of meerdere cavia's?
Cavia’s zijn groepsdieren en vinden het prettig om met andere cavia's samen te leven. Twee zeugjes, maar ook twee beertjes kunnen heel goed samengehouden worden. In tegenstelling tot wat veel mensen denken kunnen beren, als ze nog nooit met zeugen samen hebben gezeten, heel goed bij elkaar gehouden worden. Vooral als ze samen opgroeien is het meestal geen probleem. Het is wel belangrijk dat ze dan niet in contact komen met een vrouwtje anders kan het als nog mis gaan. Ook oudere beren kunnen vaak goed opschieten met jonge beertjes. Als je een beertje hebt, kan je er heel goed een jong beertje van een week of 5 bij zetten. In het begin kunnen ze even opgewonden raken, maar dat duurt niet lang. Vaak is het binnen een paar uur goed.
Twee (of meerder) cavia's moeten altijd de rangorde bepalen. Het beste is als er enig leeftijdsverschil tussen de dieren zit. Twee cavia's van de zelfde leeftijd zijn ongeveer even sterk en dan kan het dus langer duren voor echt duidelijk is wie de baas is. Als ze in de groei zijn dan kan het leiderschap dus ook nog wel eens gaan wisselen wat regelmatig onrust geeft. Als je dieren neemt die ongeveer 1 à 2 weken (of meer) van elkaar verschillen dan is de rangorde vaak sneller bepaald en is er eerder rust. Beren wennen sneller aan elkaar dan zeugjes.
Twee vrouwtjes kunnen in het begin erg vechten. Het meest agressieve vrouwtje gaat hoog op haar poten staan, bolt haar rug en zet haar haren op haar rug en schouders overeind. Ze laat tandengeklapper horen als waarschuwing voor de ander. Soms maken ze ook een blazend/snuivend geluidje. Verder draaien ze dan piepend om elkaar heen en soms vallen ze elkaar aan. Meestal is de rangorde na een paar dagen bepaald en is het weer rustig. Om te zorgen dat het geruzie minder heftig wordt kan je beide dieren insmeren met een etherische olie of een ander luchtje. Ze hebben dan beide dezelfde geur en hebben dan minder reden om te vechten. Wanneer beide vrouwtjes of mannetjes erg dominant zijn dan zou het wel eens niet kunnen lukken ze bij elkaar te houden. Kibbelen komt natuurlijk in de beste relatie wel eens voor, maar wanneer er na vier dagen nog harde klappen worden uitgedeeld dan kunnen ze beter uit elkaar gezet worden.
Als je er voor kiest een cavia alleen te houden, dan is het belangrijk om veel aandacht aan het diertje te besteden, anders kan het verkommeren. Beertjes vinden het minder erg om alleen te zitten dan zeugjes. Beertjes accepteren ook makkelijker op latere leeftijd een ander (jonger) beertje dan vrouwtjes een ander vrouwtje. Vrouwtjes kunnen erg fel reageren tot en met oren bijten aan toe.
Als cavia’s in een groep gehouden worden, zal de rangorde bepaald worden. Het is af te raden om meerdere geslachtsrijpe mannetjes bij vrouwtjes te houden omdat ze elkaar dan niet verdragen. De mannetjes gaan vechten en kunnen elkaar lelijk verwonden.
Leeftijd
Leeftijd en gewicht (gram) |
||
Leeftijd |
zeug |
beer |
0 week |
80 |
80 |
2 |
200 |
200 |
4 |
280 |
300 |
6 |
400 |
420 |
8 |
500 |
530 |
10 |
600 |
640 |
12 |
680 |
720 |
3 maand |
710 |
760 |
4 |
740 |
800 |
5 |
770 |
840 |
6 |
810 |
880 |
7 |
850 |
930 |
8 |
900 |
980 |
9 |
950 |
1040 |
10 |
1000 |
1100 |
Cavia's worden gemiddeld zo'n vijf jaar oud, maar ze kunnen wel acht tot tien jaar oud worden. Het is wel eens voorgekomen dat een cavia dertien jaar oud is geworden! Hoe oud de cavia wordt hangt natuurlijk af van zijn gezondheid, die weer afhangt van de verzorging en van de afstamming. Als een cavia uit een stam komt van cavia's die erg slecht worden verzorgd, waar veel inteelt en ziekten voorkomen (een fokker die het alleen om het geld doet), dan is de kans groot dat de cavia niet zo oud wordt. Deze caviaatjes zitten meestal al op een leeftijd van 3 weken in de dierenwinkel.
Wanneer je een cavia koopt, let er dan op dat je een diertje neemt wat er gezond uit ziet: heldere, niet dichtgeknepen ogen, geen korstjes om ogen, neus en mond, glanzende, schone haren, actief bezig, etc. Neem nooit een diertje wat jonger is dan 4 weken (of minder weegt dan 250 gram). Beter is het om er een te nemen van 5-6 weken oud. Kies de grootste uit, dit is meestal de sterkste.
Het oppakken van een cavia
Cavia zijn prooidieren, in de natuur worden ze voornamelijk gevangen door roofvogels. Ze zijn dan ook instinctief bang voor alles wat van bovenaf komt.
Veel mensen benaderen de cavia juist van bovenaf. Dat is dus niet goed, want telkens als dat gebeurt dan denkt de cavia dat zijn laatste uur heeft geslagen. De cavia wordt daardoor erg schichtig en blijft bang. Een cavia moet altijd voorzichtig benaderd worden. Als je je cavia wilt oppakken beweeg dan rustig je hand naar hem toe. Benader de cavia van de zijkant en niet van de bovenkant. Beweeg je hand iets boven de bodem van de kooi naar hem toe en schuif dan je hand onder zijn buik. Als de cavia wegrent, beweeg dan rustig je hand naar hem toe en probeer hem op te sluiten in een hoekje. Meestal blijven ze dan zitten en kan je je hand onder zijn buikje steken en optillen. Als hij blijft wegrennen benader hem dan van de voorkant zodat hij niet kan wegrennen en steek dan je hand onder zijn buikje. Ondersteun als je hem oppakt met je andere hand zijn achterkant.
Bij het terugzetten in de kooi mag een cavia nooit onverwacht uit je handen springen, daarbij kan de cavia zich namelijk bezeren. Zet de cavia rustig terug in de kooi, op de zelfde manier als je hem opgepakt hebt, dus met 1 hand onder de buik en 1 onder zijn achterkant. Je kan, als de cavia rustig is, hem ook van je handen af de kooi in laten stappen.
Sommige cavia's kunnen in het begin erg schichtig zijn. Belangrijk is dat de cavia om leert gaan met zijn angst, je moet hem er dus mee confronteren. Doe dus niet te veel hooi in de kooi, anders kruipt hij er alleen maar in weg. Als een cavia eenmaal is gewend dan kan je heel veel hooi in de kooi doen, de cavia zal het toch plat trappen en er niet onder gaan zitten. Heel onverstandig is om een huisje in de kooi te zetten. Cavia's blijven hierdoor juist angstig en zullen altijd alleen maar in het huisje blijven zitten. Ze een huisje pas in de kooi als de cavia niet meer bang is.
Cavia's samen met konijnen houden
De meeste cavialiefhebbers zijn er niet voor om cavia's samen met konijnen te houden. Cavia's kunnen namelijk door konijnen worden verwond. Cavia's worden wel veel met konijnen samen gehouden en vaak gaat het ook gewoon goed, maar sommige konijnen kunnen (expres of per ongelijk) de cavia verwonden met de achterpoten. Konijnen stampen bij gevaar met hun achterpoten op de grond of achteruit en hierbij kunnen ze een cavia die achter het konijn zit op dat moment lelijk verwonden tot gebroken ribben aan toe. Het hangt natuurlijk erg van het karakter van het konijn af, een rustig konijn dat niet of nauwelijks stampt zal minder risico geven dan een zenuwachtig konijn. Het is dan ook sterk af te raden om een cavia bij een zenuwachtig of agressief konijn te zetten. Konijn en cavia kunnen soms goede vriendjes worden en hun leven lang gewoon prima samenleven, maar er moet dus niet van uitgegaan worden dat konijnen en cavia's altijd probleemloos bij elkaar gezet kunnen worden.
Maak jouw eigen website met JouwWeb